żywienie koni

Kluczowe zasady

Stały dostęp do siana – konie kaskaderskie  powinny mieć możliwie nieograniczony dostęp do włókna.

Podział owsa na mniejsze porcje – nigdy nie podajemy dużej ilości naraz, aby nie obciążać żołądka.

Dostosowanie do pracy – w dni lekkie ilość owsa zmniejsza się, w dni intensywne zwiększa.

Suplementacja – konie w pracy filmowej często dostają preparaty na stawy, mięśnie i odporność, aby utrzymać je w formie przez długi czas.

Żywienie konia kaskaderskiego – jak zadbać o energię, zdrowie i bezpieczeństwo

Konie wykorzystywane w pracy filmowej czy pokazach kaskaderskich muszą łączyć wytrzymałość, spokój i błyskawiczną reakcję na sygnały człowieka. Ich dieta różni się od przeciętnego konia rekreacyjnego – wymaga większej precyzji, aby sprostać obciążeniom fizycznym i psychicznym, a jednocześnie nie przeciążać układu pokarmowego. Podstawą żywienia konia kaskaderskiego pozostaje siano i owies, jednak kluczowe jest rozpoznanie ich jakości.

Siano – baza zdrowej diety

Siano to najważniejszy element końskiej diety, dostarczający włókna, które wspiera prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego i zapobiega problemom zdrowotnym, takim jak kolki czy wrzody.

Jak rozpoznać dobre siano?

Kolor: wysokiej jakości siano ma barwę zielonkawą, nie żółtą czy brązową. Świadczy to o odpowiednim suszeniu i zachowanej wartości odżywczej.

Zapach: świeży, przyjemny, lekko ziołowy. Nie powinno być zapachu stęchlizny, kurzu ani pleśni.

Struktura: sprężyste źdźbła, bez nadmiaru pyłu.

Zawartość: dobrze, jeśli siano zawiera różnorodne rośliny – trawy i zioła, a nie jest monotonne.

Owies – paliwo do pracy

Owies to najpopularniejsza pasza treściwa w żywieniu koni sportowych i pracujących. Daje łatwo przyswajalną energię, potrzebną w sytuacjach wymagających nagłych, dynamicznych ruchów – takich jak skoki, szybkie zmiany kierunku czy galop podczas scen filmowych.

Jak rozpoznać dobry owies?

Kolor: od jasnożółtego do złocistego – ziarno nie powinno być szare, ciemne ani wyblakłe.

Zapach: świeży, zbożowy, bez woni stęchlizny czy fermentacji.

Czystość: brak kamyków, ziemi czy resztek plew.

Dla konia kaskaderskiego owies powinien być dawkowany rozsądnie, zwykle w 2–3 porcjach dziennie. Jego ilość zależy od intensywności pracy – konie pracujące intensywniej mogą otrzymywać 3–5 kg owsa na dobę, uzupełnionego odpowiednią mieszanką mineralno-witaminową.

Wygląd ziaren: pełne, jędrne, bez pęknięć i nadmiaru łuski.

Pasze z owadów dla koni to temat, który dopiero zyskuje na znaczeniu.

Obecnie prowadzone są badania i testy nad ich skutecznością i bezpieczeństwem. Oto kilka kluczowych informacji:

1. Źródła białka owadziego

Owady (np. larwy muchy czarnej żołnierskiej – Hermetia illucens, mącznik młynarek, świerszcze) zawierają dużo łatwo przyswajalnego białka oraz tłuszcze bogate w kwasy laurynowe i nienasycone. Mogą stanowić alternatywę dla tradycyjnych źródeł białka, takich jak soja czy lucerna.

2. Wartość odżywcza

Potencjalne korzyści

Zwiększona strawność białka i energia dla koni sportowych.

Możliwość poprawy mikroflory jelitowej dzięki chitynie.

Alternatywa bardziej ekologiczna i zrównoważona niż soja czy ryby (niższy ślad węglowy).

Wyzwania i ograniczenia

 Stan badań

Obecnie większość badań nad owadzim białkiem skupia się na drobiu i akwakulturze. W przypadku koni dopiero pojawiają się pierwsze próby, głównie w kontekście uzupełnienia diety o owadzi tłuszcz czy mączkę białkową.

Oto „co wiemy dzisiaj” (2023–2025) o paszach/komponentach z owadów dla koni – z naciskiem na dane z badań i aktualne regulacje w UE:

Co pokazują badania na koniach

Larwy muchy czarnej żołnierskiej (Hermetia illucens, BSFL) – akceptowalność i bezpieczeństwo. W badaniu krzyżowym (28 dni) z udziałem 17 koni i 3 kucy całe, suszone larwy BSF były chętnie zjadane i nie wywoływały negatywnych efektów zdrowotnych przy niskim udziale w dawce. Konie nieco preferowały suplement sojowy, ale BSF uznano za „palatable” (akceptowalny smakowo

Profil tłuszczu (olej z BSF). Tłuszcz BSF jest bogaty w kwas laurynowy (C12:0), który w badaniach nad składem stanowi zwykle najwyższy udział FA; potwierdzają to analizy chemiczne i przeglądy (niekoniecznie końskie, ale istotne dla żywienia). veterinaryworld.orgMDPIScienceDirect

Bezpieczeństwo mikrobiologiczne surowca. Przeglądy i badania nad jakością mikrobiologiczną BSFL wskazują, że przy odpowiednich substratach i higienie można uzyskać surowiec wolny od typowych patogenów paszowych (Listeria, Salmonella, E. coli, Staph.). Kontrola podłoża i procesu jest kluczowa. ScienceDirectMDPI

Uwaga: większość badań interwencyjnych z użyciem BSF dotyczy drobiu/ryb/świń; w equine mamy już pierwsze, pozytywne sygnały (akceptowalność i brak działań niepożądanych w krótkim terminie), ale brakuje jeszcze długoterminowych prób żywieniowych z różnymi poziomami włączeń.

Co mówią regulacje UE (stan na 10 września 2025)

PAP (przetworzone białka zwierzęce) z owadów są w UE dozwolone w paszach dla:
akwakultury (od 2017 r.) oraz drobiu i świń (od 2021 r.). EUR-Lex+2EUR-Lex+2
Dla koni brak osobnego rozszerzenia analogicznego do drobiu/świń; interpretacje branżowe opisują autoryzacje przede wszystkim dla tych trzech sektorów (ryby, drób, trzoda). fefac.eu+1

Żywe owady jako materiały paszowe: w 2024 r. na forum PAFF doprecyzowano, że mogą być legalnie stosowane w UE poza przeżuwaczami (z zastrzeżeniem ogólnych wymogów paszowych). To obejmuje konie jako nieprzeżuwacze. aquafeed.com

Bezpieczeństwo i przepisy horyzontalne. Produkcja i użycie owadów w paszy podlega przepisom o paszach, higienie, śledzeniu pochodzenia i zakazom dotyczącym niektórych substratów (np. obornik, odpady kuchenne), zgodnie z ramami 999/2001, 1069/2009, 2016/429 i późn. ScienceDirectipiff.org

Alergiczność (dla ludzi/zwierząt). EFSA podkreśla konieczność oceny alergenności białek owadzich w ramach procedur „novel food/feed”; część białek może wykazywać reakcje krzyżowe (np. z skorupiakami/roztoczami u ludzi). European Food Safety Authority

Co to oznacza praktycznie dla żywienia koni

Możliwości: mączka/olej z BSF to konkurencyjne źródło białka i energii (z LA), potencjalnie przydatne w mieszankach i smakołykach; pierwsze badania na koniach potwierdzają akceptację i brak krótkoterminowych działań niepożądanych przy niskich poziomach włączeń. ScienceDirect研飞ivySCI

Ostrożność: na dziś niewiele danych długoterminowych dla koni (wydolność, metabolity, mikrobiota, markery wątroby/nerek przy wyższych dawkach). Wymagana jest ostrożna titracja poziomu włączeń i monitorowanie parametrów zdrowia.

Legalność składu: jeśli rozważasz żywe owady jako dodatek – w UE to jest dopuszczalne (z wyłączeniem przeżuwaczy), ale dla produktów handlowych kluczowe jest, czy producent deklaruje zgodność z przepisami i sektorem docelowym (equidae). PAP z owadów są formalnie dopuszczone obecnie w akwakulturze/drobiu/świniach; dla koni sprawdzaj status i etykietowanie konkretnego wyrobu.