Prekursorzy kaskaderki konnej na świecie
https://www.kozaksclassiccinema.com/tag/frank-hanaway/ https://www.countrylife.co.uk/out-and-about/dogs/horse-mad-englishman-pioneered-modern-circus-181821 https://www.stokesentinel.co.uk/news/history/philip-astley–man-who-1089827 www.tumblr.com/filmfactsfriend/124297218812/the-great-train-robbery-1903-the-first https://www.imdb.com/name/nm0316993/
Wczesne przykłady i pierwowzory
Prekursorami kaskaderki konnej byli jeźdźcy w społecznościach kaukaskich, tureckich i perskich np. wśród Czeczenów, Dagestańczyków, Kirgizów. Uprawiali tradycyjny rodzaj jazdy konnej wykonując różnego rodzaju akrobacje. Taki styl jazdy to dżygitówka. Polega ona głównie na wykonywaniu różnych trudnych figur na galopie — stawanie, skoki na ziemię i z powrotem, strzelanie, chwytanie przedmiotów itp. To jeden z najstarszych znanych rodzajów „trick riding”
Jednym z pierwszych , który zorganizował regularne pokazy jeździeckie jako formę rozrywki był Philip Astley (XVIII wiek, Anglia był ważną postacią w uformowaniu się pojęcia pokazu jeździeckiego w stylu cyrkowym / widowiskowym.
W XIX i na początku XX wieku pojawiły się pokazy jeździeckie zawierające elementy kaskaderskie — skoki, akrobacje — były popularne w cyrkach, pokazach wojskowych (kadry kawalerii) oraz w tzw. Wild West Shows. W USA pokazy takie wykonywali m.in. obywatele kaukascy, którzy zostali zaproszeni przez showmenów.
Pierwsze filmy i złamanie ściany między jazdą a kinem
W historii kina istnieją bardzo wczesne przykłady scen, które można by uznać za kaskaderskie, np. „Horse Trick Riders” (1895) braci Lumière — film, w którym widać akrobatyczne wejścia na konia, upadki itp. To nie był jeszcze kaskader w dzisiejszym rozumieniu, ale już pokaz prób fizycznych na koniu, z elementem ryzyka.
W amerykańskim filmie „The Great Train Robbery” (1903) zanotowano, że Frank Hanaway wykonywał upadek z konia, co uważa się za jeden z najwcześniejszych tego typu wyczynów w kinie.
Najwcześniejsze znane osoby
Imie i nazwisko | Co osiągnął/osiągnęła | Dlaczego jest uważana za „pierwszą” lub pionierską |
Frank Hanaway
| Były kawalerzysta, który został zatrudniony do filmu The Great Train Robbery (1903). W jednej scenie miał upaść z konia bez kontuzji. Film Stories+2Guinness World Records+2 | Guinness World Records podaje, że Frank Hanaway jest pierwszym profesjonalnym kaskaderem filmowym – za zdolność wypadania z konia bez urazu i za udział w tamtym filmie. Guinness World Records |
Helen Gibson | Urodzona jako Rose August Wenger; zaczęła jako trik jeździecki (trick rider) w pokazach Wild West, potem przeniosła się do filmu. Smithsonian Magazine+1 Na przykład w serialu The Hazards of Helen (1914) wykonywała stunts: skoki, akrobacje, m.in. przeskok na jadący pociąg, skoki z dachów itp. Smithsonian Magazine | Guinness World Records uważa ją za pierwszą profesjonalną stuntwoman filmową, czyli że była pionierką wśród kobiet. Guinness World Records+2Women in Stunts+2 |
Yakima Canutt | Zawodowy jeździec rodeo, który przeszedł do filmu. Wykonywał bardzo niebezpieczne akrobacje konne, skoki, upadki, transfery między obiektami w ruchu, warunki ekstremalne konno. Wikipedia+2KUOW+2 | Uznawany za jednego z najważniejszych pionierów stuntu w filmie, zwłaszcza westernów, który także wprowadzał techniki zwiększające bezpieczeństwo akrobacji. Encyclopedia+2BFI+2 |
Turnieje i rycerstwo
W średniowiecznej Europie często organizowano turnieje i jousting jako formę rywalizacji oraz widowiska. W niektórych przypadkach rycerze wykonywali elementy, które dziś można uznać za stunts — np. pokazy zręczności konnej, jazda bojowa, używanie broni w ruchu, szybkie manewry koniem. Jousting to średniowieczny sport rycerski, który polegał na walce dwóch jeźdźców na koniach, uzbrojonych w długie kopie.
Jak wyglądała rozgrywka
Dwóch rycerzy stawało naprzeciwko siebie, często oddzielonych długą barierą (tzw. tilt).
Ruszali w swoim kierunku w galopie, starając się trafić przeciwnika kopią.
Celem było zrzucenie przeciwnika z konia lub zdobycie punktów za mocne, celne trafienia w określone miejsca (np. w tarczę, hełm).
Cel i znaczenie
Trening wojskowy – rycerze ćwiczyli umiejętności potrzebne na polu bitwy.
Turniej i rozrywka – popularne widowisko podczas festynów i uroczystości dworskich.
Prestiż – zwycięstwo dawało sławę i mogło być sposobem na zdobycie względu władcy lub damy.
Obecnie nie jest praktykowane w prawdziwej formie bojowej, ale istnieją inscenizacje historyczne i rekonstrukcje. Pojawia się także w kulturze popularnej (np. w filmach, grach czy serialach).
Nie są to co prawda akrobacje typowe dla „kaskaderów konnych”, ale granice między rycerstwem, sztuką jeździecką a pokazami konnymi były w wielu kulturach dość rozmyte.